Birlikte Rust Öğrenelim Serisi 31 Ekim 2024 Burak-Selim-Senyurt Rust Uzun zamandır vakit buldukça Rust programlama diliyle uğraşıyorum. Onu öğrenmenin, öğrendiklerimi pekiştirmenin en iyi yollarından birisi de bildiklerimi anlatmak, geri bildirim almak ve daha iyisi için uğraşmak. Bu amaçla değişken türlerinin ele alındığı Hello World uygulaması ile başlayan ve Built-In Trait örnekleri ile sonlanan "Birlikte Rust Öğrenelim" isimli bir video serisi hazırladım. İş sahasında C# programlama dilini kullandığım için yer yer kıyaslamalar yapmaya, örneklerde gerçek hayat senaryolarını baz almaya gayret ettim. [Daha fazla]
Matematik ve Oyun Programlama - Missile Command - Final 29 Kasım 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Hiçbir ödül veya karşılık beklemeden kendinizi iyi hissetmek adına en son ne yaptığınızı hatırlıyor musunuz? Bu öyle değişik bir iç motivasyon ki kendinizi bir amaca adayarak hareket etmenizi sağlıyor. Karşılaşılan engeller engel olmaktan çıkıyor ve anlamak istediğiniz şeyler haline geliyor. En azından ben birkaç haftadır böyle hissediyorum. Cevval bir oyun programcısı olmak ya da akademide bu alana dair dersler vermek gibi bir amacım yok ama çok güçlü bir iç motivasyonum var; öğrenmek… [Daha fazla]
Matematik ve Oyun Programlama - Missile Command - Bölüm 1 18 Kasım 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Uzun bir süredir Rust programlama dili ile hobi amaçlı uğraşıyorum. Son birkaç aydırda Rust tarafında kullanılan oyun motorlarını kurcalamaktayım. Ancak birkaç haftadır amacım oyun programlamada kullanılan temel matematik enstrümanları öğrenmek. Bana göre bu alanda ilerleyebilmemin en iyi yolu bilinen oyunların birer klonunu yazmaya çalışmak. Onca vektör, açı, nokta çarpım problemini işledikten sonra ilk gözüme kestirdiğim zamanın efsane Atari oyunlarından olan Missile Command. Kaynaklara göre seksenli yılların en kült oyunlarından birisi olarak karşımıza çıkıyor. Oyunda ekranın üst kısmında rastgele açılarda ve sayıda füzenin üssümüze inişine şahit oluyoruz. Oyuncu üssün tam orta yerinde duran füze rampasında ateş ederek şehre inen füzeleri patlatmaya çalışıyor. Görüntü tamamen piksel hareketlerinden oluşmakta ve benim asıl ilgilendiğim oyunun arkasındaki olası matematik hesaplamalar. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - Value Moved Here 22 Mayıs 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Sıklıkla vurguladığım üzere Rust programlama dili bellek yönetimi ve güvenliği konusunda son derece hassas kurallar içeriyor. Değişken sahipliği kuralları ve ödünç alma kontrolcüleri(Ownership, borrow checker) olası bir çok bellek probleminin henüz derleme aşamasındayken önüne geçilmesini sağlıyor ancak dilin öğrenme eğrisini de oldukça dikleştiriyor(En azından ilk zamanlarda) Esasında C,C++ türevi sayabileceğimiz Rust bir Garbage Collector mekanizması kullanmaması belleğin iç dinamiklerini daha iyi bilmemizi de gerektiriyor. Stack ve heap özelinde değişkenlerin nasıl tutulduğu, yer ayarlamalarının nasıl yapıldığını bilmek programcı açısından oldukça önemli. Bu sayede pek çok derleme zamanı hatasını anlamlandırmak kolaylaşıyor. Bu yazıdaki amacımız Rust öğrenenlerin sıklıkla yakalandığı "Value borrowed here after move" hatasını bellek çalışma prensipleri kapsamında özetlemek. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - State Tasarım Kalıbı 15 Mayıs 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Belli bir akış içerisinde ele alınan nesneler belli durumlara sahiptirler. Bu durumlar arasındaki geçişler için fonksiyonlardan yararlanılırken bazı kuralların işletilmesi de istenebilir. Örneğin belli bir duruma sahipken diğer bir duruma geçilmesini engelleyen karar mekanizmaları ve koşullar söz konusudur. Hatta programın belli bir t anında içinde bulunabileceği durumlar bellidir. Nesne yönelimli dillerde bu gibi ihtiyaçlar için davranışsal(Behavioral) kalıplardan olan State tasarım deseni sıklıkla kullanılır. Hatta oyun programlamada State Machine türevli motorlarda nesne durumlarının yönetimi için bu desene ait pratikler söz konusudur. [Daha fazla]
Rust ile Oyun Programlama 08 Mayıs 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Uzun süredir Rust programlama dilini öğrenmeye çalışıyorum. Bu yolda yürürken çevrimiçi eğitim materyalleri, blog yazıları ve bültenler haricinde birincil kaynak olarak da kitapları kullanmayı tercih ediyorum. Diğer yandan bir programlama dilini iyi seviyede öğrenmenin bana göre iki yolu var; var olan ürünlerin benzerini yazmak ya da oyun geliştirmeye çalışmak. Bazı yayınlar programlama dilini oyun yazarak öğretmeye çalışıyorlar. Takip ettiğim Herbert Wolverson'un Hands-on Rust: Effective Learning through 2D Game Development and Play isimli kitap da bunlardan birisi. Çok efsane bir öğrenim deneyimi olduğunu ifade edebilirim. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - Trait Objects 01 Mayıs 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Bir Windows Forms uygulaması düşünelim ya da bir web sayfası. Hatta birden fazla bileşenden (component) oluşan bir mobil uygulama arayüzünü...Temelde ana kontrol üstüne eklenen başka tekil ve karma kontrollerden oluşan bir bütün söz konusudur. Şimdi de ana saha üzerine gelen bu kontrollerin nasıl çizilebildiğini düşünelim. Bir motor büyük ihtimalle belli ortak davranışlara sahip olan bileşenleri, ortamın istediği kıvamda (örneğin HTML olarak) çizme görevini üstlenir. Hatta bu sistemlerde bileşen ağacı öyle bir tasarlanır ki, geliştiriciler isterlerse kendi bileşenleri de tasarlayıp çalışma zamanı motorunun kullanımına sunabilir. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - OOP 24 Nisan 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Yılların .Net geliştiricisi olunca insan, ister istemez Rust, Go gibi dillerde nesne yönelimli dünyanın karşılıklarını arıyor. Encapsulation, Inheritance, Polymorphsym gibi. Bu konuda araştırmalar yaparken birkaç şey öğrendi tabii ve C# ile yazdığım bazı şeyleri Rust tarafında karşılamak istedim. Sonuçta ortaya şu an okumakta olduğunuz pratik çıktı. Ben daha çok kalıtım ve çok biçimli nesne davranışı konularına eğilmeye çalıştım. Dilerseniz hiç vakit kaybetmeden örneklerimize geçelim. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - Değişkenleri Kopyalayarak veya Referans Olarak Taşımak 17 Nisan 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Bu pratikte içinde başka bir enum sabiti kullanan bir enum sabitinin bir fonksiyonda parametre olarak kullanılmasında oluşabilecek Value Moved Here sorununa bakıyoruz. Cümle biraz karışık oldu :D Öyleyse örnek üstünden ilerleyelim. Kod tarafında ilk olarak sorunsuz bir ortam tesis edeceğiz. Problemi oluşturacağız. Ardından iki farklı yolla duruma açıklık getireceğiz. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - Wordle Oyunu 10 Nisan 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Doğruyu söylemek gerekirse mobil oyunlarla çok fazla aram yok. Yine de etkileyici grafikleri olmasa da insanları saatlerce esir edebilenlerin nasıl yazıldığını merak etmiyor da değilim. Geçtiğimiz günlerde The Pragmatic Programmers mecrasından Herbert Wolverson'un Wordle isimli popüler bir oyunun Rust ile nasıl yazılacağını anlattığı şu yazısına denk geldim. E boş durur muyum? Adım adım tatbik etmeye karar verdim. Nitekim bu yolculuk Rust ile ilgili birçok şey öğretecekti bana. Her şeyden önce pratik yapacaktım. İşte bu yazıda izlediğim adımları ve kendi yorumlarımı bulabilirsiniz. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - Aynı Anda Sadece Tek Bir Değiştirilebilir Referans Olabilir 03 Nisan 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Thread'ler ve eş zamanlı iş parçacıkları işin içerisine girdiğinde karşımıza çıkan önemli konulardan biriside mutable türden referansları nasıl kullanacağımızdır. Malum bu thread'ler aynı veri üzerinde değişiklik yapmak isteyebilirler. Data Races oluşmaması Rust'ın temel ilkelerinden birisidir ve bunun en büyük sebebi bellek ortamını güvenli halde koruyabilmektir. Dolayısıyla belleğin referans edilen bölgelerinin bu thread'ler içerisinde yazma amaçlı ele alınması durumlarında kod biraz karmaşıklaşabilir. Öncesinde kuralın ne olduğunu dile getirelim; Rust bir t anında birden fazla mutable referans oluşturulmasına izin vermez, buna müsaade edecek şekilde kodlama yapmamızı engeller. Elbette konuyu anlamanın en güzel yolu basit bir örnek üzerinden ilerlemekle mümkün. Öyleyse başlayalım. [Daha fazla]
Rust Programlama Dili için "Hello World" 27 Mart 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Yakın zamanda yazılımcılardan oluşan bir ekibe Rust programlama dili ile ilgili bildiklerimi anlattım. Bunu yaparken örnek bir program kodu üzerinden ilerledim. İlk etapta neyi nasıl anlatacağım konusunda hiçbir fikrim yoktu. Sonrasında doğaçlama ilerlemeye ve yolda karşımıza çıkacak sorunlar üzerinden dili tanıtmaya karar verdim. Derken anlattıklarımı bir video haline getirsem iyi olabilir diye düşündüm. Pek tabii Rust dilini yeni öğrenen birisi olarak bunu 1 saatlik bir zaman diliminde yapmak pek mümkün değil. Yine de ilerisi için iyi bir hazırlık oldu. Belki ilgi duyan arkadaşlar için yol gösterici de olur. Deneysel amaçla gerçekleştirdiğim bu görsel derste aşağıdaki konulara değindim. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - HTTP Sunucusu Yazmak/Yazmaya Çalışmak 20 Mart 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Bir HTTP sunucusu yazmaya ne gerek var diyebilirsiniz. Öyle düşünmeyin. Bir programlama dilini öğrenmenin en iyi yolu, var olan yapıları o dille yazmaya çalışmaktır. Hangi dil ya da platform olursa olsun ortada dolaşan yüzlerce HTTP server zaten var. Ancak nasıl çalıştıklarını anlamak için de yine yeniden yazmakta yarar var. Bugünkü pratiğimizde Rust dilini kullanarak bir HTTP server nasıl yazılabilir incelemeye çalışacağız. Esasında sadece minik bir başlanıç yapacağız. Nitekim bir HTTP sunucusunun görevleri çok geniş olabilir. Sonuçta IIS Server yazmayacağız ancak genel felsefeyi öğreneceğiz. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - Serde, Json ve Biraz Eğlence 13 Mart 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Sanıyorum ki JSON veriler ile çalışmaya programlama dili, ortam yoktur. Sonuç itibariyle bir takım verileri düzenli, standart ve insan gözüyle okunabilir bir formatta tutmanın en iyi yollarından birisi JSON. Öncesinden gelen XML formatına göre daha az yer tutması da cazibesini artırmaktadır. Tabii günümüzde BSON gibi sıkıştırılabilir ve çok daha hızlı yol alabilen seçenekler de mevcut ama rust dilini öğrenirken bunun pratiğini yapmadan olmaz. Bu noktada işimizi epey kolaylaştıran bir kütüphane olduğunu ifade edebilirim. Serde isimli çatı(ki framework olarak işaret ediliyor) JSON ile çalışma konusunda epey popüler. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - Lifetimes Mevzusu 06 Mart 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Rust'ın özellikle Garbage Collector kullanılan dillerden çok farklı olduğunu bellek yönetimi için getirdiği kurallardan dolayı biliyoruz. Ownership, borowwing gibi hususlar sayesinde güvenli bir bellek ortamını garanti etmek üzerine ihtisas yapmış bir dil. Bunlar pek çok dilde otomatik yönetildiği için Rust'ı öğrenmek zaman alabiliyor. Zor konulardan birisi de Lifetimes mevzusu. Bu konuyu esasında sevgili Bora Kaşmer ile başladığımız 45 Byte sohbetlerinde dile getirmek istiyorum. Lakin çok basit bir örnek gerekiyor ve String türü ile literal string arasındaki fark bu işi anlatmak için biçilmiş kaftan. Hiç vakit kaybetmeden proje iskeletini oluşturarak devam edelim. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - GDB ile Debug İşlemleri 27 Şubat 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Rust ile ilgili öğretilerde bellek yönetimi konusunu incelerken fonksiyon ve değişkenlere ait kapsamların bellekte nasıl açıldığını görmek için GNU Debugger'dan(kısaca GDB) yararlanıldığını gördüm. Kodu debug etmek deyince insanın aklına Visual Studio gibi gelişmiş IDE'lerin kolaylıkları geliyor ve bu nedenle GDB ilkel bir araç gibi görünebilir. Yine de rust kodunu terminalden adım adım işletmek ve bellek üzerindeki konumlandırmaları görmek(stack açılımlarını izleyip pointer'ları analiz etmek gibi) adına son derece faydalı bir araç. Rust dilinde ilerlemek isteyenlerin bilmesi ve kullanması gereken bir yardımcı. Öncelikle üzerine çalıştığım Ubuntu platformuna yüklemem lazım. Bu arada GDB ile ilgili detaylar için şu adrese bakılabilir. [Daha fazla]
Rust Pratikleri - Dokümantasyon 13 Şubat 2022 Burak-Selim-Senyurt Rust Bir programlama dilini iyi yapan ve onu öne çıkaran bazı önemli unsurlar vardır. İdeal bir söz dizimi oluşturulması için önerilerde bulunmak, kullanılan fonksiyon veya türlerle ilgili yardım dokümantasyonları sunmak, merkezi ve başarılı bir paket yönetim sistemine sahip olmak bunlar arasında sayılabilir. Rust dilindeki pek çok kural sayesinde bellek sahasının güvende kaldığı(memory safe), dangle pointer, data race, memory leak gibi sorunların oluşmadığı, performansı yüksek ve üstelik bütün bunlar için garbage collector benzeri mekanizmalara ihtiyaç duymayacak şekilde geliştirme yapmamız mümkün. Yine de idiomatic olarak ifade edilen ve dilin en ideal şekilde kullanılmasını tarifleyen ihtiyaç için yardım almamız gerekiyor. Bu anlamda cargo clippy en büyük destekçimiz. Ancak kaliteli kodlamanın olmazsa olmaz önemli özelliklerinden birisi de elbette verimli içerik sunan dokümantasyon. Özellikle yazdığımız kütüphaneleri herkesin kullanımına açmak istediğimiz senaryolarda bu konuya azami özeni göstermek lazım. [Daha fazla]
Programcıdan Programcıya Rust 24 Aralık 2021 Burak-Selim-Senyurt Rust İki yıl kadar önce bir merakla başladığım ama sonrasında takıntı haline gelen bir uğraş edindim; Rust programlama dili. Profesyonel iş yaşantımın neredeyse tamamında .Net platformu üstünde geliştirme yaptım ve halen daha maaşımı ondan kazanıyorum. Bazı zamanlar Python, Go, Ruby gibi dillere de baktım ama hep hobi olarak kaldılar. Rust içinse aynı şeyi söylemem zor. Onunla ilgili resmi dokümantasyonu takip edip birkaç satır kod yazmaya başladım ve derken sayısız derleme zamanı hatası ile karşılaştım. Bunların neredeyse büyük çoğunluğu borrowing, ownership, lifetimes gibi konularla ilintiliydi ve her biri Rust’ın temelde bilinmesi gereken demirbaşları. [Daha fazla]
Stackoverflow Sevgi Anketinde Yıllardır Bir Numara Çıkan Programlama Dili Rust Kimdir? 31 Aralık 2020 Burak-Selim-Senyurt Rust Stackoverflow 2020 yılı geliştirici anketine göre en sevilen programlama dili olduğunu söylemeden geçmeyelim ki bu son birkaç yıldır da böyle. Fonksiyonel programlama paradigmasına ait özellikler barındıran Rust daha çok sistem seviyesinde programlama için tasarlanmış bir dil ancak farklı kullanım alanları da var. Örneğin Deno platformu, Microsoft Azure IoT Edge'in çok büyük bir kısmı, Servo isimli yüksek hızlı tarayıcı motoru, TockOS, Tifflin, RustOS, QuiltOS, Redox gibi işletim sistemleri, Linux ls komutunun alternatifi olan exa bu dil kullanılarak geliştirilmiş. Bunların dışında oyun motorları, derleyiciler, container'lar, sanal makineler(VM), Linux dosya sistemleri ile gömülü cihaz sürücülerinin geliştirilmesinde de tercih ediliyor. Bir başka ifadeyle Rust diliyle iş odaklı uygulamalar harici yazılım ve yazılım platformları geliştirildiğini ifade edebiliriz. Bu nedenle Rust donanım dostu bir dil desek yeridir. [Daha fazla]
Rust Dilinde Warp, Tokio Küfelerini Kullanarak Asenkron Web Api Geliştirmek 13 Kasım 2020 Burak-Selim-Senyurt Rust Geçtiğimiz birkaç ay içerisinde Rust dilini öğrenmeye çalıştım. Zevkli olduğu kadar bir o kadar da zorlayıcı bir süreçti. Öğrendin mi derseniz, "Hayır!" derim :D İşlediğim konuları tekrar etmem gerekiyor. En çok sahiplenme(ownership) ve borçlanma(borrowing) konularında beynimi yaktım diyebilirim(Ah birde trait ve smart pointer konuları var!) Yinede Rust ile vakit geçirdikçe ortaya karışık bir şeyler çıkmaya da başladı. Dilin, Message Passing ve Mutex konularını öğrenmeye çalışırken karşıma Warp ve Tokio küfeleri(Crates) çıktı. Derken olay asenkron çalışan bir Web API geliştirmeye kadar gitti. Her ne kadar Warp denince aklımıza Star Trek gelse de mevzu bambaşka... [Daha fazla]